Τι είναι η οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι μια πάθηση η οποία αποδυναμώνει τα οστά, καθιστώντας τα εύθραυστα, αφού τα κόκαλα χάνουν την πυκνότητα, την ποιότητα και την ανθεκτικότητά τους. Η οστεοπόρωση αναπτύσσεται αργά για αρκετά χρόνια και συχνά διαγιγνώσκεται μόνο όταν μια πτώση ή ξαφνική πρόσκρουση προκαλεί σπάσιμο ενός οστού, δηλαδή ένα κάταγμα, γι’ αυτό και οι επιστήμονες την αποκαλούν σιωπηρή νόσο.

Με την απώλεια της οστικής πυκνότητας λοιπόν, το οστό είναι πιο ευάλωτο σε τραυματισμούς, με τους πιο συνήθεις να είναι στον καρπό, στο ισχίο και στους σπόνδυλους. Ωστόσο, σπασίματα μπορούν να προκληθούν και σε άλλα οστά όπως στον βραχίονα ή τη λεκάνη στη μέση. Μερικές φορές ακόμα κι ένας έντονος βήχας ή ένα φτέρνισμα μπορεί να προκαλέσει σπασμένο πλευρό ή μερική κατάρρευση ενός από τα οστά της σπονδυλικής στήλης.

Η οστεοπόρωση δεν είναι συνήθως επώδυνη έως ότου σπάσει ένα οστό αλλά τα σπασμένα οστά στη σπονδυλική στήλη είναι μια κοινή αιτία μακροχρόνιου πόνου.

Πιο ευάλωτες στην οστεοπόρωση θεωρούνται οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση αν και τα τελευταία χρόνια η πάθηση εμφανίζεται συχνά και στους άντρες. Γενικά αναφέροντας, η οστεοπόρωση “χτυπά” ηλικίες άνω των 65 ετών ενώ αν εμφανιστεί σε νεότερες ηλικίες σχετίζεται συνήθως με παθολογικά προβλήματα, κυρίως υπογοναδισμό, είτε με τη λήψη φαρμάκων.

Ποιες αιτίες οδηγούν στην οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι ένα φυσιολογικό μέρος της γήρανσης αλλά μερικοί άνθρωποι οδηγούνται εκεί πιο γρήγορα από το κανονικό, ειδικά οι γυναίκες που η εμμηνόπαυση ξεκίνησε νωρίς -πριν την ηλικία των 45 ετών ή εκείνων που έχουν αφαιρέσει τις ωοθήκες τους. Βέβαια, υπάρχουν πολλοί επιπλέον παράγοντες που οδηγούν στην οστεοπόρωση. Κάποιοι διορθώνονται με τη δική μας παρέμβαση ενώ κάποιοι άλλοι δυστυχώς είναι προκαθορισμένοι.

-Η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου κατά τη διάρκεια της ζωής μας

-Οι κακές συνήθειες, όπως το κάπνισμα, η κατάχρηση του αλκοόλ και του καφέ

-Το χαμηλό σωματικό βάρος, για παράδειγμα, άτομα κάτω των 57 κιλών ή που πάσχουν από ανορεξία 

-Οι επανειλημμένες πτώσεις που έχουν φέρει κατάγματα

-Η ανεπαρκής σωματική άσκηση και η καθιστική ζωή

-Η φυλετική προέλευση, με τη λευκή φυλή να είναι πιο επιρρεπής στην οστεοπόρωση

-Το οικογενειακό ιστορικό, αν δηλαδή υπάρχει κληρονομικότητα

Επίσης, ορισμένες φαρμακευτικές αγωγές μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνισή της, όπως κορτικοειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα αλλά και κάποιες παθήσεις, όπως κακοήθη νοσήματα, ρευματικές παθήσεις, παθήσεις του πεπτικού συστήματος κ.α. 

Ποια είναι τα συμπτώματα της οστεοπόρωσης;

Όπως προαναφέρθηκε, η πάθηση αυτή είναι σιωπηρή κι έτσι τα συμπτώματα δεν είναι έντονα και δεν γίνονται αντιληπτά από την αρχή. Τα πιο συνήθη συμπτώματα είναι:

-ο πόνος στην πλάτη και στη μέση, 

-η κύφωση ή σκολίωση, όπου το σώμα υφίσταται μια παραμόρφωση, 

-το καμπούριασμα,

-η απώλεια ύψους, δηλαδή το “μάζεμα” του σώματος

-η δυσκολία σε καθημερινές σωματικές δραστηριότητες, ακόμα και βασικές,

-τα κατάγματα. Ο κίνδυνος κάποιου κατάγματος είναι πολύ υψηλός όταν υπάρχει οστεοπόρωση.

 Η οστεοπόρωση δεν είναι αντιστρέψιμη αλλά αν ανακαλυφθεί στο πρώιμο στάδιο της οστεοπενίας, μπορεί να επιβραδυνθεί σημαντικά. Η οστεοπενία είναι ο προθάλαμος της οστεοπόρωσης. Ουσιαστικά δεν είναι ασθένεια, αλλά δείκτης αυξημένου κινδύνου για μετάβαση στην οστεοπόρωση.

Η οστεοπενία μπορεί να διαγνωστεί όπως και η οστεοπόρωση, με την εξέταση οστικής μάζας που μετρά την οστική πυκνότητα. Πρόκειται για απλή, ανώδυνη εξέταση, που μοιάζει με μίνι αξονική τομογραφία, αλλά με πολύ λιγότερη ακτινοβολία, λιγότερη ακόμη και από μια απλή ακτινογραφία.

Πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;

Πιο πάνω αναφέρθηκε ο τρόπος διάγνωσης της πάθησης. Πιο αναλυτικά, η διάγνωσή της γίνεται με τη μέτρηση της  οστικής πυκνότητας. Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι μέτρησης της οστικής πυκνότητας αλλά ο πιο διαδεδομένος και αξιόπιστος τρόπος είναι η μέθοδος με την χρήση «δέσμης φωτονίων διπλής ενέργειας» (Dual-energy X-ray absorptiometry DXA). 

Η μέθοδος είναι σύντομη, ανώδυνη ενώ ο εξεταζόμενος απορροφά ασήμαντη ακτινοβολία. Οι μετρήσεις γίνονται κυρίως στη σπονδυλική στήλη, στο ισχίο. Με αυτή την εξέταση συγκρίνεται η τιμή του εξεταζόμενου με εκείνη ενός υγιή νεαρού ενήλικα και εκφράζεται αριθμητικά με ποσοστιαίες μονάδες. Πόσες, δηλαδή μονάδες πιο κάτω από το φυσιολογικό βρίσκεται ο εξεταζόμενος. 

Βάσει αποτελεσμάτων, οστεοπενία έχει όποιος εμφανίζει τιμές -1,5 έως -2,5 ενώ οστεοπόρωση όποιος βρίσκεται με τιμές πιο κάτω από το -2,5. Όταν οι τιμές είναι χαμηλότερες του -3.5 τότε πρόκειται για βαριά οστεοπόρωση.

Γυναίκες άνω των 65 ετών ή που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση και άνδρες άνω των 70, πρέπει να κάνουν την εξέταση της οστικής πυκνότητας. Επίσης, ενήλικες και των δύο φύλων οι οποίοι λαμβάνουν κάποια φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να ελαττώσει την οστική μάζα, όπως η κορτιζόνη κ.α. και όσοι έχουν ιστορικό διάγνωσης κατάγματος ή παράγοντες κινδύνου εμφάνισης κατάγματος.

Πώς προλαμβάνεται η οστεοπόρωση;

Όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης της πάθησης. Ωστόσο υπάρχουν συνήθειες που μπορούν να την προλάβουν. 

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να υπάρχει σωστή ενημέρωση για τη συγκεκριμένη πάθηση. 

Μπορεί σε μεγάλο βαθμό να εξαρτάται από την κληρονομικότητα, με τα κατάλληλα μέτρα όμως σε νεαρή ηλικία, υπάρχει μεγάλη περίπτωση να προληφθούν σοβαρές μελλοντικές επιπτώσεις της. 

Ο κύριος στόχος στην πρόληψη είναι η μεγαλύτερη δυνατή οστική πυκνότητα, δηλαδή η  μεγαλύτερη τιμή οστικής μάζας που θα φτάσει κάποιος στο τέλος της σκελετικής του ανάπτυξης και ωρίμανσης, που ολοκληρώνεται στην ηλικία των 20 – 25 χρόνων. Το «κτίσιμο» δυνατών οστών κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας μπορεί  επίσης να βοηθήσει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης σε μεγαλύτερες ηλικίες. 

Άλλα προληπτικά μέτρα είναι: 

-Η λήψη αρκετής ποσότητας ασβεστίου και βιταμίνης D μέσω της διατροφής, όπως γαλακτοκομικά κ.α. αλλά και κατανάλωση βιταμινούχων συμπληρωμάτων και συμπληρωμάτων ασβεστίου. Κατά την εμμηνόπαυση, απαιτείται αύξηση της πρόσληψης ασβεστίου και βιταμίνης D, όπως και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. 

Σημαντική πηγή παραγωγής βιταμίνης D είναι ο ήλιος. Η έκθεση στον ήλιο για 20 λεπτά κάθε μέρα βοηθά το σώμα να συνθέσει τη συγκεκριμένη βιταμίνη. 

-Η σωματική άσκηση βοηθά στην πρόληψη της οστεοπόρωσης. Ακόμα και το περπάτημα είναι ικανό να συμβάλλει, αρκεί να γίνεται τακτικά ή ακόμα και καθημερινά. 

-Ο υγιεινός τρόπος ζωής είναι εξίσου σημαντικός. Σωστή διατροφή για σταθερό σωματικό βάρος, αποφυγή του καπνίσματος και της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ. 

-Οι ορμονικές εξετάσεις σε τακτική βάση.

Πώς αντιμετωπίζεται η οστεοπόρωση;

Υπάρχουν αρκετές φαρμακευτικές θεραπείες στην καταπολέμηση της οστεοπόρωσης, οι οποίες πρέπει να γίνονται από τον θεράποντα ιατρό. Αυτός θα αποφασίσει βάσει ιστορικού του ασθενή, ηλικίας, φύλου και ]βαρύτητας της νόσου. Φάρμακα όπως η Ραλοξιφαίνη, τα Διφωσφονικά (ετιδρονάτη, αλενδρονάτη, ριζεδρονάτη, ιμπανδρονάτη, ζολενδρονάτη) και η Ντενοσουμάμπη συμβάλλουν στη μείωση της οστικής απώλειας ενώ η Παραθορμόνη στην αύξηση της οστικής παραγωγής. Οι ασθενείς πρέπει παράλληλα να λαμβάνουν συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D.

Οι πληροφορίες αφορούν στη γενική πληροφόρηση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου θεράποντα επαγγελματία.